Hohoho

Nadolig llawen i bwy?


Clywed heddiw bod cwsmeriaid Woolies wedi bod yn gas iawn efo rai o'r staff yn y siop yn Aberystwyth, oherwydd nad oedd popeth yn y sél yn 50%.

Oedd, roedd y posteri yn gamarweiniol, ond doedden nhw ddim yn dweud celwydd - roedd y 50% yn anferth a'r "up to" yn fach iawn, ond, hei, felly mae hi ym mhobman.

Ond druan o'r staff, a hwythau ar drothwy colli bywoliaeth, yn gorfod wyneb camdriniaeth yn lle cydymdeimlad.

.

Cyfarth

Mae "gosod" celf fodern mewn sefyllfa ddiarth bob amser yn dipyn o risg.

Mae Angel y Gogledd yn un o'r esiamplau gorau erioed o osod darn o gelf mewn tirlun; felly hefyd y coed a lapiwyd yn lliwgar o gwmpas y lle (gan gynnwys mewn mannau yng Nghymru). Mae'r Angel, wrth gwrs yn ddarn o gelf sy'n berthnasol i'w ardal, yn deyrnged i'r dyn cyffredin ac i'r gwaith caled, diwydiannol yr oedd yn ei gyflawni.

Wn i ddim beth i feddwl am y syniad o'r peli gloyw swnllyd ar y Teifi. Gŵr o Fecsico fydd yn creu'r gwaith celf

Mae cwyno lleol wedi bod am y cynllun. Dim byd i wneud ag Aberteifi. Be mae dyn o Fecsico yn gwybod am y lle. Difetha'r amgylchedd. Dychryn y pysgod. Acynyblaenacynyblaen.

Mae gen i gydymdeimlad efo'r rhai sydd yn erbyn. Tydw i ddim yn ffan o gelf modern. Ond pan es i i Balas Versailles yn ddiweddar, a chlywed bod y lle yn llawn o waith Jeff Koons, meddyliais "o diar" dyna briodas anghymarus, siwdaidd. Ond wir, fe gefais siom o'r ochr orau. Roedd yr effaith "anghymarus" gwrth-gyferbyniol, dim byd i wneud-a'r-lle, yn troi allan i fod yn hollol wych.

Mae ychydig o luniau o'r lle gen i yn y fan hyn.

Felly, os ydych chi'n un o'r protestwyr gwrth-beli-ar-y-teifi, beth am oedi am ennyd, ac ystyried pethau fymryn yn ehangach. Efallai y byddwch yn dod i'r un casgliadau, ond o leiaf meddyliwch a thrafodwch y mater yn ddeallus. Y cyfan a glywais gennych hyd yn hyn yw rhywbeth tebyg i'r hyn a ddisgwylir gan y Daily Mail, a hynny mewn cyd-destun plwyfol iawn. Ac mae'n ddrwg gen i ddweud, ond mae adroddiadau BBC Cymru wedi bod yn porthi'r anwybodus a troi'u llwy bren yn y cawl (wel, sianel 4 sydd tu ôl i'r cynllun, ynte).

Tydw i ddim yn poeni tamaid os yw'r peli yn cyrraedd yr afon neu beidio, ond mi rydw i'n poeni bod y dadleuon a glywyd yn eu herbyn mor affwysol o gyfyng a, wel, does dim ffordd o ddweud hyn yn neis; yn dangos twpdra. "Ignorant and proud of it".

Dewch 'o 'na drigolion ardal y Teifi. Rydych yn well na hyn.

Mae bywyd yn y Rhondda

Roedd noson etholiad arlywydd UDA yn sicr yn adeg emosiynol iawn. Fe ddefnyddiodd Mr Obama hanes Ann Nixon Cooper, 106 oed, i amlinellu daith hir ferched a phobl dduon y wlad, taith am gyfiawnder a oedd, gobeithio yn cyrraedd ei phen gyda'i ethol ef yn Arlywydd.

Mae siwrne ar hyd llwybrau hanes yn gallu bod yn ddiflas iawn, neu'n gyffrous ac emosiynol, yn dibynnu pa lwybr yn union sy'n cael ei ddewis. Does dim dwywaith bod dilyn hanes ar hyd lwybr y bobl gyffredin yn gallu arwain at daith emosiynol a chyffrous iawn.

Ar ddiwrnod yr etholiad, yng Nghanolfan Soar ym Mhen-y-graig, y Rhondda, fe aeth rhyw gant a hanner o drigolion yr ardal a nifer o blant Ysgol Gymraeg Llwyncelyn ar eu siwrne emosiynol eu hunain ar hyd llwybr o'r fath.

Roedden nhw yno i wylio, am y tro cyntaf, cyfres o storiau digidol am hanes pentref Dinas, trwy gyfrwng tystiolaeth ac atgofion y pentrefwyr. Mae storiau digidol yn gallu troi allan i fod yn dipyn o gawl tenau, ond wir roedd y pryd a gafwyd ym Mhen-y-graig yn hynod o faethlon, gyda digon o nionyn i roi blas - a thynnu deigryn i'r llygad!

Creuwyd y storiau fel rhan (olaf) o gynllun Rhondda Lives!, sef partneriaeth rhwng Valleys Kids, BBC Cymru ac Archif Genedlaethol Sgrin a Sain Cymru, wedi'i ariannu gan y Loteri.

Yr hyn oedd yn gyffrous oedd bod nifer o'r rhai a gymerodd ran wedi'u tynnu ynghyd ar hyd y llwybr hanes hwn, llwybr oedd yn arwain pobl, hen ac ifanc iawn, yn ôl at ei gilydd. Oherwydd fe chwalwyd rhannau mawr o'r pentref gan y bulldozzers yn y chwedegau. Ond fel dywedodd un o'r trigolion, dim ots lle mae llwybrau bywyd wedi'n arwain yn y byd, "dyw pobl Dinas byth yn pasio'u gilydd ar y stryd".

Roedd Dinas yn swnio'n le caled a thlawd, lle yr roedd plismyn yn gorfod troedio mewn parau; lle 'roedd "Robin Hood" yn rhentu stafell; yn le y byddai pobl yn dweud "ti erioed yn dod o fanno!"; ond eto yn bentref oedd yn berwi o ysbryd cymunedol a chariad, lle roedd y ffermwr lleol yn rhannu ei ieir adeg y Nadolig oherwydd nad oedd am weld unrhyw deulu yn dioddef heb ginio ar y diwrnod sanctaidd hwnnw.

Gobeithio y bydd y rhai a gyd-deithiodd ar hyd y llwybr i ddinas Obama yn dal i gredu trwy'r dyddiau duon sy'n sicr o ddod. Mae pentre bach Dinas yn gallu dysgu un peth i ni i gyd, mewn undeb a chymuned y mae nerth, a dyddiau duon, caledi a chyd-alaru sy'n bwrw cymuned at ei gilydd.

Gobeithio na fydd pleidleiswyr Obama yn pasio ei gilydd ar y stryd ymhen blwyddyn neu ddwy.

...

Adferwyd Ffydd

Obama

Diolch

...

Cobiau

Rwyf wastad wedi bod ychydig yn bryderus o geffylau. Roedd stori ar yr aelwyd am rywun o'r teulu gafodd ei gicio yn ei wyneb gan geffyl gwedd yn Ffair y Borth, ac fe gollodd hwnnw druan gwaelod ei ên. Roedd hyn rywbryd ar ôl y Rhyfel Byd Cyntaf, ac fe wnaethpwyd gên metel iddo. Roeddwn felly wastad yn cysylltu ceffyl efo darlun o hen ddyn wedi colli hanner ei wyneb.

Doedd y ceffyl a welais wrth fynd am dro heno heibio gaeau Bridfa Gwarchod ddim yn fygythiol o gwbl; yn wir, roedd rhywbeth trist am yr hen ferlen, ac os mai'r llygaid yw ffenestr yr enaid, roedd gan hon enaid ddwys. Roedd fel edrych i wyneb bodolaeth holl-wybodus a doeth. Y fam ddaear efallai.

Cymdeithas y Cobiau Cymreig

...

Rhwng yr Arth a'r Ddraig

Bron yr un adeg ag oedd Llywelyn ein Llyw Olaf yn bustachu yn yn erbyn Edward, roedd ymerodraeth fwya'r byd eisoes wedi'i sefydlu gan Genghis Khaan a'i olynwr. Roedd yr ymerodraeth Fongolaidd yn ymestyn o Wlad Pwyl, draw i Korea, i lawr o Siberia rynllyd yr holl ffordd i Oman chwilboeth.

Heddiw mae Mongolia, sy'n dal yn wlad anferth, yn sefyll rhwng Rwsia a Tsieina. Mae hanes y wlad yn ryfeddol, a'i sefyllfa heddiw yn hynod ddifyr (o ran gwleidyddiaeth, diwylliant, crefydd a ffordd o fyw). Mae ei phoblogaeth, sy'n llai nag un Cymru, yn byw ar 1.5 miliwn kilomedr sgwar o dir, gyda thua 30% o'r bobl yn byw bywyd nomadaidd. Allwch chi feddwl am rywle mwy gwahanol i Gymru, heblaw wyneb y lleuad?

Ond eto, mae rhai ffeithiau am y wlad yn canu cloch. Mae'r economi yn dibynnu ar amaethyddiaeth a mwyngloddio, mae'n datblygu ac yn dechrau dibynnu mwy ar dwristiaeth. Ac mae cwmniau technolegol o'r dwyrain pell wedi dechrau buddsoddi yn helaeth yn y wlad.

Wele eu safle twristiaeth.

Rhai blynyddoedd yn ol, roedd dyn ifanc acw yn y gwaith oedd yn treulio bob munud sbar yn darllen llyfrau oedd yn ei gynorthwyo i ddysgu iaith y wlad, sef Mongoleg. Roedd Emyr Pugh wedi gwirioni ar y wlad. Er fy mod yn ymwybodol o'i ddawn anhygoel efo ieithoedd, a'i natur unplyg, nid oeddwn yn ymwybodol o ddawn arall oedd ganddo, sef ei fod yn chwip o ffotograffydd da.

Nawr yn byw yn Mongolia, mae Emyr wedi dechrau postio lluniau dogfennol o'r wlad ar flickr. Mae nhw'n werth eu gweld, yn dryllio'r ddelwedd sydd gennym o wladwyr nomadig yn crwydro'r gwastatir efo'u Yaks a'u camelod.

Da chi, ewch am gip draw yma


...

Adroddiadau blynyddol




Fe dybiaf ei bod bellach yn amser deor adroddiadau gwahanol gyrff cyhoeddus. Fe fydd yn ddiddorol gweld pa ddelweddau y bydd rhai o'r cyrff yn y maes diwylliant a ballu yn eu defnyddio y flwyddyn hon. Fe aeth hi'n ffasiwn cynnwys yn yr adroddiadau diflas hyn, lluniau lu, sycophantig, o'r "Gweinidog", yn cyflawni pob math o wrhydi, megis reidio beic, cyflwyno gwobrau, smalio edrych yn ddwys ar sgriniau cyfrifiadur, gwrando yn astud ar rhywun yn disgrifio sut i gatalogio llyfr ac ati.

Ond eleni, pa weinidog i'w anfarwoli? Ys gwn i faint o luniau o RhGT a welir. A fydd ei wep yn ymddangos i hysbysebu llwyddiant y gwobrau llyfrau, e.e.? Neu a fyddai hyn yn beryg o ddychryn y plant?

Efallai y dyla'r cyrff hyn sydd mewn cyfyng gyngor PRaidd ystyried dilyn yr Americanwyr, Sofietiaid a'r Tsieiniaid a "doctro" y lluniau.

Fe fydd y linc hwn yn siwr o gynnig ysbrydoliaeth!

Taliban Aberhosan

Rhai blynyddoedd yn ôl, fe dynnais lun o gofeb lechen Wynford Vaughan Thomas, ger Aberhosan. Dyn reit fach oedd WVT, os dw i'n cofio, yn grwn braidd, ac yn ymdebygu i Bwda bach pan oedd yn ymollwng i gadair freichiau. Un o Abertawe ydoedd, a oroesodd ddau ryfel byd, ac a fu yn uffernlefydd y ddaear adeg yr ail ryfel byd, ar ran y BBC - gan gynnwys cyflwyno'r adroddiadau cyntaf o Belesen. Aeth ymlaen i fod yn un o sefydlwyr Teledu Harlech, ac roedd ei gyfres ddadleuol ar hanes Cymru, "the Dragon has Two Tongues" efo Gwyn Alf Williams yn uchafbwynt darlledu i'r 80au.

Roedd WVT yn chwyrn o blaid hanes a threftadaeth Cymru, ac roedd yn flaenllaw iawn yn yr ymgyrch i ddiogelu y Gymru wledig, a chynnig mynediad i'r werin bobl at harddwch gwyllt eu hetifeddiaeth dirluniol.

Roedd llawer iawn o grafiadau ar wyneb y gofeb, y rhan fwya ohonynt gan ymwelwyr estron. Efallai nad oeddynt cynddrwg a'r graffiti adawyd gan filwyr yr UN yng ngorllewin y Sahara, ond pwy ddiawl oedd y Toms y Dicks a'r Harrys yn meddwl oeddan nhw yn sgriffinio ein cofeb ni, sydd yno i dynnu sylw at harddwch a hanes ein tirlun, ac i roi enwau Cymraeg ar y bryniau a'r copaon?

Erbyn heddiw, mae'r cyngor sir eisiau adfer y gofeb, ac roeddwn yn methu peidio stopio wrth yrru heibio, er mwyn gweld beth oedd hyd a lled y ddinistr graffitaidd erbyn hyn.

Mae Dick a Harry yn siwr o fod yno yn rhywle, ond bod blynyddoedd o law a gwynt wedi chwipio'i edau main o 'sgrifen i ebergofiant, ond mae rhyw Tom 2004 wedi goroesi yn rhyfeddol ar dalcen yr hen Wynff. Ond gwae, nid ymosodiad estron yn unig sydd yma bellach. Mae'r Cymry wedi troi ar Wynff, gan ei gyhuddo o fod yn gwdyn taeog. Wel, efallai ei fod, os ydi rhywun yn edrych arno efo un llygad ddall a gwrando arno efo chlust hollol fyddar.

Ochr isaf y wal lechi sy'n cario pwysau'r gofeb mae'r geiriau "Kick the English Out", wedi'i baentio yn amlwg, mewn rhyw hen liw gwyn hiliol.

Ys gwn i pwy yw'r Taliban Cymreig hyn sy'n difethau arwyddion o'u hanes eu hunain, oherwydd nad yw'n plesio eu dehongliad cyfoes hwy?

Dinistried y bwda Cymreig!

...

Diawlfraint

Dim llith.

Diolch i mbh am fy arwain at hwn ar youtube.

Fel ceidwaid hawlfreintiau, fe ddylwn fod ar fy nghef mewn ffit biws. Ond, diawl, mae'n ddoniol.

Di-l'n

Newydd wylio'r ffilm hyfryd The Edge of Love (imdb). Mae'r ffilm yn cloi gyda digwyddiad hynod ym mywyd Dylan Thomas. Rhyfedd a braf oedd clywed cymeriadau'r ffilm yn defnyddio'r ynganiad Cymraeg o enw'r bardd, gan mai'r ffurf eingl-americanaidd "Di-l'n" a glywir fel arfer.

Mae'r stori wedi'i seilio ar un o lyfrau David Thomas, dyn sydd wedi treulio blynyddoedd yn ymchwilio i fywyd Dylan Thomas, ac wedi cynhyrchu corff o waith hynod ddifyr.

Ymhlith ei gyhoeddiadau mae dwy gyfrol o "Dylan Remembered". Seiliwyd y llyfrau hyn ar dapiau sain o gasgliad Colin Edwards, sydd yn Archif Genedlaethol Sgrin a Sain Cymru.

Ymhlith y tapiau hynny, y mae cyfweliad gyda mam Dylan, sy'n trafod ei blentyndod mewn ffordd hyfryd, gonest a ffraeth. Yn ystod y cyfweliad mae Colin Edwards yn ei holi am ynganiad yr enw - a'i Dylan ynteu Di-l'n ydoedd. Ac yn wir i chi, yr ynganiad Seisnig oedd yn cael ei arfer.

Felly, fe dybiaf, er mor driw i'r cyfnod y mae'r ffilm, ac er mor hyfryd yw clywed yr ynganiad Cymraeg ar y sgrin fawr - mae'r dystiolaeth lafar yn gwadu ei gywirdeb yn y cyd-destun hwn.

Damia archifau felly am gofnodi'r gwir, yn hytrach na'r hyn yr hoffem i'r gwir i fod.

Peidiwch gwylltio

ond mae treuliau cynnal ail-gartrefi ein harwyr cenedlaethol a lleol, yr amhrisiadwy aelodau etholedig o'r Cynulliad Cenedlaethol, ar gael i bawb i'w gweld.

Roedd pori trwy'r rhestr, sy'n cynnwys popeth o soffas moethus, frijis, ambell i deledu arbennig o ddrud, i lawr i top-ups ffônau symudol a rheliau dal lenni, yn teimlo braidd yn chwithig. Fel tasa rhywun wedi agor drws y sychwr dillad anghywir mewn golchfa, a ffendio'i hun yn ymbalfalu drwy trons a nicyrs y teulu drws nesa trwy gamgymeriad.

I arbed i chi orfod chwilio yn rhy galed dyma'r linc i'r wybodaeth.

Slag


Pam oeddwn yn fach iawn (tydw i ddim yn dal iawn nawr, erbyn meddwl), roeddwn wrth fy modd yn gwrando ar feibion y tir yn trafod dulliau ffermio.

Roedd rhyfeddodau i'w clywed, a thermau dirgel, megis "hau giwana" neu "hau basislag".

Siom fawr, ychydig yn ddiweddarch yn fy mywyd, oedd darganfod mai pelets nitrogen oedd "giwana", dim hyd yn oed baw adar (guano) wedi'i gludo'n ofalus draw dros y moroedd mawr. A wedyn deall mai stwff erchyll llwyd, drewllyd oedd "basislag" - "basic slag", yn llawn calch a phosffad o'r broses cynhyrchu dur.

Drylliwyd rhamant yr enwau, ac fe gollwyd mymryn o hyder a ffydd yn y werin datws. Pa mor anaturiol oedd taenu caeau efo carthion gwaith dur, neu hau lympiau gwyn a ddaw o olew, dros ein porfeydd gwelltog? Ac yn waeth na hynny, defnyddio geiriau twp, bastardiedig i ddisgriffio'r gwaith?

A phan ddryllir rhamant ac ymddiriedaeth, mae'n naturiol i chwerwder yrru rhywun i wneud pethau y bydd, efallai, yn difaru yn y pendraw.

Ys gwn i, o ystyried y siom a gafwyd mewn slag, pa hanes o frad neu ddicter a yrrodd rhywun arall i sefyll ar ganol y lôn bost brysur i ddatgan hyn?

Finger Lickin Crook

Gan fod y wraig acw yn cynnal rhyw fath o seance i rai efo ffetish traed yn y gegin, fe benderfynais encilio i'r lolfa i bori trwy fy ystadegau flickr. Well gen i ffidlan efo fy nhraed rhithiol nac eistedd mewn cylch efo fy modiau bach go iawn mewn powlen o hylif lliwgar, wedi'i gysylltu i'r mains trydan, diolch yn fawr, ferched.

A difyr oedd gweld bod rhes o linciau o sawl gwefan yn yr Amerig wedi cyfeirio dros nos at un o fy lluniau. Ond pam? Wel, pam fy llun i , wn i ddim. Mae rhyw foi yn yr Unol Daleithiau wedi swapio ei "fywyd" am "dedfryd oes" o gyw iâr KFC.
Wele y stori yma.

Ond pam fy llun i? Wel dyma fy theori i, sef bod y llun o faner y cwmni yn adlewyrchiad o'u logo (felly o chwith) ac yn cyflwyno argraff, yn hytrach na chynnig copi go iawn o symbol y cwmni. Efallai bod hyn yn osgoi achos llys neu rywbeth tebyg am "gam ddefnyddio" eiddo'r cwmni, a'u cysylltu efo y math o gwsmer sy'n llofruddio?

Pwy a wyr. Nid myfi.

Ond hawdd rhoi ei droed ynddi, yntydi

Tanio'r Blaid

Ys gwn i a fyddai RhGT wedi gorfod mynd petai wedi bod yn smocio roli yn hytrach na sigar fawr dew ar riniog yr Eli Jenkins?

Er bod Clinton wedi goroesi ei funud o wallgofrwydd sigaraidd, yn ein byd ol-sosial-bleidaidd ni, mae symbolau o doffdra yn amlwg yn mynd i creu cenfigen. Dangosodd RhGT nad oedd wir yn un o'r hogia go iawn. Fe fyddai'n arwr y werin tasa fo wedi cadw at Woodbines neu Old Holburn, yn hytrach na danglan ei Behike yn gyhoeddus.

Efallai y bydd y gweinidog-cyn-weinidog i'w weld nesaf ar y cylchdaith darlithio, yn ennill ffortiwn yn y Gelli am draethu am sut yr arbedodd ddynoliaeth a'r diwylliant Cymraeg efo Chitty Chitty Bang Bang, Circus Oz a'r Stephen Petronio Company yng Nghanolfan y Mileniwm, heb sôn am iechyd y wlad efo gardd lysiau yr Ardd Fotaneg.

Ond does dim eisiau poeni, gall fod pethau'n waeth. Dyw hi ddim yn ddiwedd Y Byd, nagydi?

Beth fyddai gan y gweinidog arall, yr Eli Jenkins go iawn, i ddweud am hyn oll, tybed? Buggerall, siwr o fod.

Iachau

Er nad wyf wedi bod yn teimlo cant y cant yn ddiweddar, efallai nad oes fawr o bwrpas, wedi'r cyfan chwilio am iachad trwy ffydd. Yn ôl y si, dim ond tri aelod o Bwyllgor y Weinidogaeth Iachau a lwyddodd i fynd i'r cyfarfod blynyddol diwethaf. Roedd y gweddill, wel, yn sâl. Henaint ni ddaw ei hunan i'r Hen Gorff, mae'n amlwg.

Crafu'r Gwaelod

Ar drothwy'r storm fwyaf ers, wel, y storm ddiwethaf, roedd gweithgaredd ryfeddol yn yr harbwr yn Aberystwyth. Roedd 2 JCB anferthol yn crafu'r gwaelod a llwytho'r cerrig mân a'r mwd i fflyd o loriau anferth, yna cludwyd y cyfan a'i wagio dros ymyl y Prom i'r traeth oddi tano.

Gyda'r llanw anhygoel heddiw, dw i'n cymryd bod y cyfan erbyn hyn yn ôl lle gychwynnodd - ar wely'r harbwr.
Nice work if you can get it.
http://www.flickr.com/photos/traedmawr/2320688363/

Deffro

Nid pawb sy'n deffro yn y bore i glywed cyhoeddiad ar newyddion y radio yn datgan nad ydyn nhw erioed wedi bodoli. Yn rhyfedd iawn, dyna ddigwyddodd i mi y bore 'ma.

Felly os nad ydw i yn bodoli, tydi yr hyn yr wyf yn ei ddweud ddim yn bodoli chwaith, nag ydi? Felly does dim ots beth dwi'n ei ddweud, nag oes?

Yn ôl y BBC a Phrifysgol Bangor, does neb erioed wedi casglu recordiau, cylchgronau ac ati y sîn "pop" yng Nghymru. Ond mae'r cam hwn yn mynd i gael ei unioni gan adran gerdd y colej ar y bryn. Da iawn nhw medde pawb.

Mae'r BBC bob amser yn gywir, a'u hymchwil treiddiol yn ddilychwyn. Felly mae'n rhaid mai nhw sy'n gywir, a wedi breuddwydio ydw i 'mod i wedi bod yn trefnu i gasglu'r stwff cerddorol hwn, ei ddiogelu a'i wneud ar gael i'r cyhoedd ers saith mlynedd ar hugain.

Ond os nad ydw i yma, fedra i ddim breuddwydio chwaith, heb sôn am sgwennu hwn. Ac os ydw i ddim wedi'i sgwennu, fedrwch chi ddim ei ddarllen.

Wel, dyna biti.